هشدار برای تغییرات اقلیمی مهار نشدنی (قسمت 1)

پروفسور پیتر وادهامز، از دانشمندان برجسته اقلیم شناس از سازمان ملی هوانوردی و فضای آمریکا (ناسا) هشدار می دهد که اگر گرمایش جهانی با سرعت کنونی ادامه یابد، تغییرات اقلیمی مهار نشدنی روی می دهد و سیاره ما به سرعت به نقطه بحرانی می رسد. در آن زمان هیچ چیز نمی تواند سیاره ما را در مقابل فجایع عظیمینظیر به زیر آب رفتن شهرهای ساحلی در اثر آب اقیانوس ها، دمای شدید هوا و طوفان ها و سیلاب های فاجعه آمیز که همه چیز در مسیر خود را ویران می کند، نجات دهد

یکی از نشانه های هشدار دهنده که حاکی از حرکت ما در مسیر ویرانی است، ذوب سریع یخ های دریا، یخ رودها و صفحات یخی در داخل و خارج قطب شمال و جنوب است. ناپدید شدن یخ ها سبب می شود که بازتاب نور از یخ های قطب شمال کاهش یابد. با وقوع این امر، نور خورشید به جای بازگشت به فضا، جذب آب دریا می شود و این باعث گرم شدن دریاها و در نتیجه یخ کمتر و هوای گرمتر می شود. افزایش دمای اقیانوس ها سبب می شود که یخ دریاها با سرعت بیشتری پسروی کند.

در سال ۲۰۰۹، دانشمندان در مرکز ملی اطلاعات برف و یخ در آمریکا برآورد کردند که در قطب شمال تنها % ۱۰ از یخ، قدیمی تر و ضخیم تر است و % ۹۰ بقیه یخ های تازه یا باریک تر هستند.

پروفسور پیتر وادهامز، پروفسور فیزیک اقیانوسی در بخش ریاضیات کاربردی و فیزیک نظری، در دانشگاه کمبریدج می باشند.

پروفسور وادهامز : من در تحقیقات در زمینه یخ دریا تخصص دارم و یک گروه تحقیقاتی را اداره می کنم که بر روی ضخامت و خواص یخ های دریا و حرکت یخ ها کار می کند و البته در حال حاضر در زمینه اثرات تغییرات اقلیمی بر روی یخ های دریا که در واقع در حال ناپدید شدن هستند، تحقیق می کنیم.

لذا کار ما شامل کار در قطب شمال و جنوب، استفاده از وسایلی در زیر دریا برای اندازه گیری میزان تغییر ضخامت یخ های دریاست. اگر به ۲۰ تا ۲۵ سال گذشته نگاه کنید، می بینید که در این دوره ضخامت یخ های قطب شمال، تقریباً به نصف رسیده است، لذا این بیشترین مقدار ذوب است که منطقه را تحت تأثیر قرار داده و لذا قطب شمال در حال آب شدن است.

همچنین این یخ ها به طور عمودی ناپدید می شوند، پیش از آنکه کنارهای آنها از بین بروند. اکنون به جایی رسیده ایم که اقیانوس گرمتر شده و دمای هوا نیز گرمتر شده است. اکنون در شرایطی هستیم که می توان آن را نقطه بحرانی نامید. ذوب یخ ها در تابستان به آن اندازه زیاد هست که همه یخ های زمستانی ناپدید شوند و در انتهای تابستان فقط یخ های قدیمی تر باقی بمانند.

هر سال به مقدار زیادی بر مقدار یخی که ذوب می شود، افزوده می شود. اگر این روند ویرانگر ادامه یابد، یخ دریا همچنان پسروی می کند تا کاملاً از بین برود و اگر اقدامی انجام نشود، روز فرارسیدن این حادثه بسیار زودتر از آنچه که تصور می کنیم، روی می دهد.

اطلاعات زیردریایی ها و مدل های اقلیمی هر دو نشان می دهند که یخ ها در حال ذوب شدن و پسروی هستند. این مدل ها در واقع، پیش بینی های زیادی را نشان می دهند، اما پیش بینی های محافظه کارانه حاکی از این است که در عرض ۲۰ تا ۳۰ سال، همه یخ های دریا در ماه های تابستان، بویژه در ماه سپتامبر ناپدید می شوند. اما برخی از پیش بینی ها نشان می دهد که این امر زودتر روی می دهد.

من حدس می زنم که این امر زودتر روی دهد، زیرا فرآیندهای دیگری نیز در حال انجام است. در حال حاضر انرژی امواج بیشتر شده و مناطق وسیعی از اقیانوس که قبلاً با یخ پوشیده بوده، حالا یخ ندارد، زیرا امواج با سرعت به یخ ها برخورد کرده و آنها را می شکنند و از آنجا که در زیر این یخ ها زمینی وجود ندارد و فقط آب است، به راحتی شکسته میشوند و پسروی می کنند. افزایش می یابد و در واقع منطقه واقعی بسیار کوچکتر می شود.
در نهایت، مثل افتادن از یک صخره همه چیز از بین می رود.

پیامدهای منفی از بین رفتن یخ دریا چیست؟

در مناطق فلات قاره ای در اطراف قطب شمال، آب بسیار کم عمق و گاهی عمق آن کمتر از۱۰۰ متر است. در تابستان یخ ها پسروی می کنند و آب هم گرم می شود و بیشتر نور خورشید را جذب می کند و لذا کل ستون آب تا بستر دریا، گرم می شود.

در تابستان دما می تواند تا ۵ درجه سانتیگراد افزایش یابد و این یعنی بستر دریا هم 5 درجه سانتیگراد گرم می شود و این می تواند کل یخ های بستر دریا را آب کند. با ذوب شدن یخ ها در بستر دریا، متان و هیدرات هایی(متان منجمد) که در زیر آن هستند نیز آزاد می شوند. در نتیجه در تابستان در تمام کرانه های قطب شمال انتشار متان خواهیم داشت.

همین حالا هم در اطراف دریای سیبری متان شناسایی شده و با ادامه این روند، متان تمام بخش ها ساطع می شود و این یعنی افزایش سطح متان اتمسفر.

در سال ۲۰۱۰ تیمی از دانشمندان به رهبری دکتر ناتالیا شاخوا از آکادمی علوم روسیه به بررسی بستر قطب شمال در شرق سیبری پرداختند و از متان مجتمع در عمق های مختلف اقیانوس نمونه برداری کردند. آنها دریافتند که سالانه رقم سرسام آور،۷ تاراگرم متان از بستر دریا ساطع می شود و هر تاراگرم متان برابر است با۱٫۱ میلیون تن کربن.

این مقدار متان برابر با مقدار متانی است که سالانه از همه اقیانوس های سراسر جهان ساطع می شود. در یک دوره ۲۰ ساله متان ۷۲ برابر قویتر از دی اکسید کربن است. متان مشهور به یکی از گازهای گلخانه ای با “عمر کوتاه”، به عنوان یکی از مهمترین گازهایی شناخته شده که باید فوراً کاهش یابد تا روند خنک سازی سریع سیاره آغاز شود.

متان از گازهای گلخانه ای بسیار قوی است و اگرچه عمر آن کوتاهتر از دی اکسید کربن است، اما اگر مقدار زیادی از متان آزاد شود، می تواند بر گرمایش جهان اثر فوری بگذارد و در واقع روند آن را سرعت بخشد و پس از آن ۷ سال طول می کشد تا متان از فضا پاک شود. به احتمال زیاد در عرض چند سال، همه متان نهفته در فلات قاره در قطب شمال، و بخش زیادی از متان توندراها(دشت های قطبی) در خشکی، آزاد می شود و این امر به افزایش زیاد گرمایش جهانی منجر می شود.

متأسفانه همه این اثرها دارای اثر بازخوردی مثبت هستند و هر اثر، به پیامد دیگری منجر می شود، که از جمله این موارد می توان به پسروی یخ دریا اشاره کرد که عمدتاً به خاطر انتشار مقدار زیادی متان از آبهای آزاد است. که این نیز به افزایش سطح متان در جو منجر می شود و گرمایش را افزایش می دهد
و لذا پسروی یخ ها را سرعت می یابد.

دی اکسید کربن، بیشتر در فضا می ماند. زیرا در چرخه کربنی شرکت می کند و توسط اقیانوس و گیاهان روی خشکی جذب می شود و بعد دوباره توسط دریا انتشار می یابد و جذب پلانکتون ها می شود و بعد وقتی پلانکتون ها می میرند، دی اکسید کربن از آنها ساطع می شود.
د
ی اکسید کربن، همان چیزی که شما به اتمسفر وارد کردید، به طرق مختلف می تواند بیشتر در جو باقی بماند، زیرا به شیوه های مختلفی جذب می شود و مجدداً ساطع می شود و حدود ۱۰۰ سال در اتمسفر می ماند.

لذا ۱۰۰ سال طول می کشد تا اثر مقدار زیادی از دی اکسید کربن، واقعاً از بین برود. متان از نظر مولکولی قویتر است، اما زودتر از بین میرود.

از دیگر گازهای گلخانه ای بسیار زیان آور، کربن سیاه یا دوده است. برآورد شده که عامل گرمایش جهانی ِ دوده یا کربن سیاه نسبت به دی اکسید کربن طی یک دوره۲۰ ساله، بیش از ۴۷۰۰ برابر، اثر گرمایی دارد. تحقیقات بسیار در مورد کربن سیاه نشان داده که این گاز نقش مهمی در گرمایش جهانی دارد و از عوامل اصلی آب شدن یخ دریاهاست.

پروفسور وادهامز: کربن سیاه از آلاینده های اتمسفر است و از اتمسفر می آید و عمری کوتاه دارد. وقتی کربن سیاه در فضاست، سبب افزایش جذب پرتوهای نور می شود. وقتی کربن سیاه روی برف یا یخ می نشیند، سطح بالایی را تیره می کند و لذا به جای بازتاب نور، امری که در شرایط عادی اتفاق می افتد، سطح تیره نور خورشید را جذب می کند و در نتیجه منطقه اطراف را گرم می کند. در نتیجه، یخ های بیشتری ذوب می شوند.

دمای متوسط دریا در قرن گذشته، در سراسر جهان۱٫۵ درجه سانتیگراد افزایش داشتهو همچنین به خاطر افزایش آب شیرین ناشی از ذوب یخ ها به اقیانوس ها، مقدار متوسط نمک اقیانوس کاهش یافته است. لذا ۲ اثر بسیار سنجش پذیر در اقیانوس ها بوجود آمده است. البته که بزرگترین اثر گرم شدن اقیانوس است که به پسروی یخ دریاها نیز کمک می کند.

تحقیقی انتشار یافته توسط مؤسسه دیده بان جهانی در سال ۲۰۰۹، برآورد کرد که حداقل% ۵۱ از آلاینده های گازهای گلخانه ای جهان از چرخه تولید و مصرف محصولات حیوانی ایجاد می شوند. این چرخه شامل چرای دام است که به ایجاد مقدار زیادی زمین های بایر که دیگر نمی توانند دی اکسید کربن را جذب کنند و نیز پاکسازی جنگل های بارانی ارزشمند که آن ها هم به جذب کربن می پردازند، منجر می شود تا غذای دام تأمین شود. صنعت دامداری سالیانه حدود % ۳۷ از آلاینده های متان ناشی از فعالیت های انسانی در سراسر جهان را تولید می کند.

لذا با پیروی بشریت از رژیم گیاهی، انتشار گازهای گلخانه ای سمی که سبب کاهش شدید یخ دریا و افزایش دمای سیاره می شوند، فوراً کاهش می یابد.