جام جم آنلاين: اگر از شما بپرسند براي كمك به محيط زيست و تثبيت اوضاع جوي سياره‌مان حاضر هستيد ميزان مصرف گوشت در تغذيه روزمره‌تان را تا نصف كاهش دهيد، پاسخ مثبت مي‌دهيد؟ چه واكنشي خواهيد داشت؟
محققان در تازه‌ترين هشدارهاي خود اعلام كرده‌اند ضروري است ساكنان كشورهاي توسعه‌يافته جهان گام‌هاي جدي براي جلوگيري از انتشار هر چه بيشتر گازهاي مخربي چون دي‌اكسيد كربن در سياره مادر بردارند.
تحقيقات اين محققان نشان مي‌دهد براي ادامه زندگي در شرايطي پايدار چاره‌اي نداريم جز اين‌كه سطوح گازهاي گلخانه‌اي و از جمله اكسيد نيتروز ثابت شوند.
اكسيد نيتروز بزرگ‌ترين فاكتور حاصل دست بشر است كه روانه اتمسفر زمين مي‌شود. اين گاز نقش اساسي در شكل‌گيري و بزرگ‌ترشدن حفره لايه ازن دارد به طوري كه پس از دي‌اكسيدكربن و متان به عنوان سومين گاز گلخانه‌اي مخرب اتمسفر زمين ياد مي‌شود.
حدود 80 درصد آلاينده اكسيد نيتروز توليد شده توسط بشر مربوط به بخش كشاورزي مي‌شود. تحقيقات نشان مي‌دهند گاز نيتروژن موجود در كودهاي كشاورزي يا تركيبات بارورسازي خاك توسط عوامل باكتريايي به گاز اكسيد نيتروز تبديل مي‌شود.
اما براي مشخص‌شدن اين نكته كه چه رابطه مستقيمي ميان مصرف گوشت و تخريب لايه ازن وجود دارد، بايد نگاه دقيق‌تري به اين فرآيند داشته باشيم.
براساس تحقيقات صورت‌گرفته مشخص شده توليد هر نيم كيلو گوشت مصرفي مردم در سراسر جهان نيازمند به‌كارگيري چند كيلوگرم دانه‌هاي گياهي است.
از سوي ديگر براي در اختيارداشتن اين ميزان دانه‌هاي گياهي بايد مقادير قابل توجهي تركيبات بارورساز كشاورزي استفاده شود و اين درحالي است كه اين تركيبات حاوي نيتروژن هستند.
در نتيجه ميزان اكسيد نيتروزي كه به ازاي هر كالري گوشت مصرفي آزاد مي‌شود به مراتب بيشتر از همين ميزان گازي است كه در نتيجه مصرف مستقيم محصولات كشاورزي روانه اتمسفر مي‌شود.
با توجه به نگراني‌هاي فزاينده‌اي كه در اين خصوص مطرح مي‌شود، محققان زيادي به ترسيم وضعيت آينده زمين پرداخته‌اند. اريك ديويدسون ـ از مركز تحقيقات Woods Hole ـ از جمله اين محققان است كه تراژدي‌هاي قابل تصور درخصوص آينده اكسيد نيتروز در زمين را مورد بررسي قرار داده است.
وي همچنين به بررسي راه‌هاي پايدارسازي سطوح مختلف اكسيد نيتروز در قرن پيش روي پرداخته و در پي اين تحقيقات پيشنهادهايي نيز براي دستيابي به اهداف مورد نظر ارائه كرده است.
ديويدسون در گزارشي كه در نشريه تحقيقات زيست‌محيطي منتشر كرده آورده است: گرچه كمك به پايدارسازي شرايط زيست‌محيطي زمين از اهميت زيادي برخوردار است، اما من به دنبال ارائه نسخه‌اي درخصوص تغيير عادات غذايي مردم جهان نيستم.
اما بسياري از مردمي كه چنين تحقيقاتي را دنبال مي‌كنند، مي‌پرسند چه راه‌هاي عملياتي براي كاستن از حجم اكسيد نيتروز در زمين وجود دارد؟ يك پيشنهاد ساده استفاده موثرتر از نيتروژن به ازاي گوشت توليدي يا دانه‌هاي گياهي مورد استفاده در صنايع كشاورزي در سراسر جهان است.
هر چند شايد از نظر بسياري، طرح اين پيشنهاد عجيب به نظر برسد اما مي‌توان پيشنهاد كاستن از مصرف گوشت در سرانه غذاي مصرفي را نيز مطرح كرد.
ديويدسون مي‌گويد: اگر مي‌خواهيم راهي براي كاستن قابل توجه از حجم گوشت مصرفي پيدا كنيم ـ پيشنهادي كه به نظر مي‌رسد بيشترين تأثير را بر پايدارسازي اكسيد نيتروز در زمين داشته باشد ـ بد نيست روي مقوله تغيير رژيم‌هاي غذايي مردم كار كنيم.
تحقيقات ديويدسون نشان مي‌دهد حداقل بايد تا 50 درصد از حجم ميزان گوشت مصرفي در كشورهاي توسعه‌يافته جهان كاسته شود. به اين ترتيب اين امكان وجود دارد تا نيتروژن موجود در زمين را تا دو برابر مؤثرتر از هر زمان ديگري مديريت كنيم.
مطالعات ديويدسون تنها يكي از پروژه‌هاي تحقيقاتي است كه در زمينه بررسي علل برهم‌خوردن تعادل گازهاي تشكيل‌دهنده اتمسفر زمين در چند سال اخير انجام شده است.
سال 2006، كريستين كاستلو از دانشگاه كورنل تحقيق دامنه‌داري در اين زمينه انجام داد كه در آن به يكي از گزارش‌هاي زيست‌محيطي سازمان ملل اشاره داشت.
براساس اين گزارش كه شايد مغاير با پيش‌بيني بسياري از مردم باشد، سهم صنايع دامي در سراسر جهان در تغييرات جوي بيشتر از بخش حمل و نقل است.
كاستلو در مطالعات خود به اين نكته اشاره كرده است كه با در نظر گرفتن متان – گازي كه به ميزان قابل توجهي توسط دام موجود در سراسر جهان روانه اتمسفر زمين مي‌شود ـ و آلاينده مهمي همچون دي اكسيد كربن ناشي از توليد و به كارگيري تركيبات باروركننده كشاورزي، حجم گازهاي گلخانه‌اي توليد شده در صنايع كشاورزي و دامداري به مراتب بيشتر مي‌شود.
اما اين پايان داستان غم‌انگيز تغييرات جوي و برهم خوردن تعادل گازهاي تشكيل‌دهنده اتمسفر زمين نيست. توليد و گسترش مناطق به اصطلاح مرده در مناطق مختلف آبي جهان و از جمله خليج مكزيك، يكي از تبعات نگران‌كننده به كارگيري نيتروژن در صنايع كشاورزي است.
اين درحالي است كه براساس تحقيقات صورت گرفته، گسترش مناطق مرده آبي موجب برهم‌خوردن تعادل موجود در اكوسيستم‌هاي آبي و نابودي تدريجي گونه‌هاي زيستي اين مناطق مي‌شود البته در مقايسه با دي‌اكسيد كربن و متان، اكسيد نيتروز در حجم كمتري منتشر مي‌شود اما تا 300 بار در به دام انداختن حرارت بهتر از دي اكسيد كربن عمل مي‌كند و همچنين تا يك قرن هم در اتمسفر زمين باقي مي‌ماند!
به‌رغم تمام پيشنهادهايي كه در زمينه كمك به كاستن از حجم اكسيد نيتروز منتشر شده در زمين مطرح مي‌شود، اكنون اين پرسش اساسي مطرح مي‌شود كه آيا اساسا امكان كاستن از ميزان گوشت مصرفي وجود دارد؟ ديويدسون به اين نكته اشاره مي‌كند كه 30 سال پيش هيچ‌كس باور نمي‌كرد روزي فرا برسد كه طي آن استعمال سيگار در اماكن عمومي نظير رستوران‌ها ممنوع باشد اما اين اتفاق روي داد. پس شايد بتوان اميدوار بود كه در سال‌هاي نه‌چندان دور، مردم گوشت به مراتب كمتري مصرف كنند.
امیدواریم انسان ها با اتخاذ رژیم گیاهی هم از مزایای سلامتی آن بهره مند گردند و هم از این طریق به حفظ محیط زیست خود کمک بزرگی نموده و در صلح در کنار تمام همزیستان خود همچون حیوانات زندگی نمایند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد ارتباط مصرف و تولید گوشت با تغییرات اقلیمی و بحران های زیست محیطی و راه حل موثر برای حل این بحران ها، لطفا کتاب های بخش گرمایش جهانی و بحران های زیست محیطی کانون انسان پاک، زمین پاک را مطالعه فرمائید:
http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100811006188
